Ben je dol op fruit en wil je je eigen fruitboom in de tuin hebben? Lees hier alles over de verschillende soorten fruitbomen, hoe je deze kunt planten en waar je op moet letten tijdens het oogsten. Heb je geen tuin maar wil je wel een je eigen fruit kweken? Ook voor op het balkon of op terras weten wij raad! Ontdek welke boomsoorten hiervoor geschikt zijn en op welke manier je ze het beste kunt verzorgen. Fruit uit eigen tuin is niet alleen vers, je weet ook precies hoe het behandeld is. En dat is wel zo lekker!
Welke fruitbomen kunnen in mijn tuin?
Lekker! Vers zoet fruit uit eigen tuin! Dan wordt iedereen een smulpaap. Maar wat heb je nodig? Alleen al het grote aantal inheemse fruitplanten is enorm en daar komt dan nog exotisch fruit bij dat het voor een deel ook bij ons goed doet. Wat kun je planten en welk fruit is eigenlijk geschikt? Onze fruitadviseur vertelt alles wat je weten moet. Om te beginnen is fruit niet zomaar fruit, er zijn wat verschillen.
| Pitvruchten | Appel, peer | Boom |
| Steenvruchten | Kers, perzik, abrikoos, pruim, gele pruim | Boom |
| Bessen | Frambozen, bramen, aalbessen, kruisbessen, druiven, blauwe bosbessen, physalis, kiwi, duindoorn, aardbeien | Struik |
| Exotisch fruit | Kiwi, vijg | Struik |
| Noten | Walnoot, hazelnoot, amandel, kastanje | Boom of struik |
De verschillende varianten
Hoe groeit wat en vooral wat past in mijn tuin? Verschillend fruit groeit verschillend en ook binnen dezelfde soorten zijn varianten wat betreft de stamsoort. Zo zijn er kleine en grote appelbomen. Voordat je dus een beslissing neemt, moet je bepalen welke boom in je tuin past.
De struikboom
De struik valt vooral op door zijn beperkte omvang. Een statige fruitboom met een uitgebreide kroon past niet in elke tuin. Daar komt de struik van pas, want de stam wordt zelden hoger dan 60 cm, waardoor de maximale grootte van de hele boom drie tot vier meter bedraagt. Maar de grootte is niet bepalend voor de opbrengst. Integendeel! Een struik draagt vaak bijzonder veel fruit. Daar komt bij dat de vruchten door de beperkte omvang gemakkelijker en met minder gevaar kunnen worden geoogst.
Om ervoor te zorgen dat de struik voor langere tijd lekker fruit levert, moet je er op letten dat hij regelmatig wordt gesnoeid. Als de kroon te groot wordt, bestaat de kans dat hij omvalt. Daarom worden de meeste struikbomen ook door een paal gesteund.
De zuilboom
Zuilfruit is juist in kleine tuinen en op balkons heel geliefd. Want zoals de naam al zegt, groeit hij smal en recht omhoog zodat er weinig plaats voor nodig is. Met een maximale hoogte van 2,5 m kan de zuil fruitboom zonder problemen op elk balkon worden gehouden. Individuele bomen kunnen heel dicht naast elkaar worden geplant, waardoor ze uitstekend als heg kunnen fungeren. Omdat ook de kroon hier klein blijft, heeft de zuil fruitboom geen ondersteuning nodig.
De halfstam
De halfstam is al iets voor de grotere tuinen, want deze kan echt enorm worden. Bij een goede verzorging tot wel 12 meter hoog. Daarom duurt het ook wat langer voordat hij vrucht draagt – daar kun je pas na vier jaar op rekenen. Maar dan mag je ook rekenen op een grote oogst. Omdat de kroon heel mooi uitspreidt, moet hij minimaal op zeven meter van andere bomen staan. Aan een halfstam heeft ook de volgende generatie nog wat, want hij wordt gemiddeld 100 jaar oud.
De hoogstam
De koning onder de fruitbomen is de hoogstam. Daar is echt plaats voor nodig, en de meeste tuinen zijn daar te klein voor. Het begin van de kroon ligt op 180 tot 220 cm. Al vanwege de uitgespreide kroon kun je op een weelderige oogst rekenen. Die wordt overigens iets lastiger, want zonder ladder kom je niet ver. De hoogstam is vooral geschikt voor grote weiden, ook voor weiden met dieren. Dan moet de stam wel worden beschermd tegen knagende dieren. Om te voorkomen dat de hoogstam scheef groeit, moet je drie boompalen van 2,5 meter hoogte aanbrengen. Ook deze vorm wordt vaak 100 jaar oud.
Snoeien doet bloeien
Fruitbomen planten
Let the sun shine! Het belangrijkste voor fruitbomen is een zonnige locatie. Want alleen met voldoende zon rijpt het fruit en wordt het lekker zoet. Wie een heel schaduwrijke tuin heeft, moet op hoogstammen teruggrijpen, omdat deze door de hoge groei nog het meeste licht krijgen. Maar het moet wel beschermd zijn. Krachtige weersinvloeden zoals regen of zelfs hagel kunnen het rijpende fruit beschadigen en de oogst verminderen. Daarom is een zonnige beschutte plek in de tuin optimaal. Overigens zijn vooral inheemse appel- en peersoorten ook heel robuust en kunnen ze de gebruikelijke weerscapriolen doorstaan.
Verschillend fruit, verschillende eisen. Algemeen geldt echter dat fruitgewassen de voorkeur geven aan een bodem die rijk is aan voedingsstoffen en humus. Als de grond heel stenig en stevig is, moet je in het plantgat nog een waterdoorlatend en voedingsrijk aardmengsel toevoegen. Dat maakt de groei gemakkelijker. Je kunt de toevoer van voedingsstoffen ondersteunen door tweemaal per jaar stalmest of compostaarde toe te voegen.
Het ideale tijdstip om nieuwe fruitbomen te planten, is de herfst vóór de eerste vorst. Dat heeft als voordeel dat zich in de loop van de winter nieuwe wortels kunnen vormen en dat de boom in het voorjaar vroeger gaat groeien. In de zomer zou hij te veel kracht gebruiken voor het verzorgen van de bladeren. Dat geldt natuurlijk alleen voor de winterharde fruitsoorten.
Fruitboom planten - stap voor stap
Geen tuin? Plant een boom op je balkon of terras!
Geen tuin? Geen probleem! Ook een balkon kan een kleine fruitplantage worden. Er bestaan intussen van veel fruitsoorten rassen die niet zo groot worden en die zich uitstekend thuisvoelen in een pot. Juist bessenstruiken zijn hier heel geschikt voor. Maar ook dwergperziken, nectarines en kleine appels kun je op je balkontuin oogsten.
Ook hier zijn de voorwaarden belangrijk: als het balkon bijna geen zonlicht krijgt, zal de oogst niet erg groot uitvallen. En in de pot moet je vooral letten op rijke aarde en op de toevoer van voedingsstoffen door de juiste mest.
Beslissend voor het resultaat van je fruitproject is ook de grootte van de pot. Deze moet minimaal een diameter van 20 cm en een inhoud van 50 liter hebben. Niet elke pot is geschikt. Ongeglazuurde aardewerk potten laten veel vocht ongebruikt verdampen, terwijl bijzonder donkere potten heel heet kunnen worden en de wortels kunnen beschadigen. En altijd veel water geven! Juist als de planten vrucht dragen, is veel water nodig. Je kunt het beste 's ochtends water geven, dan kan de vloeistof meteen worden verbruikt. Als je daarentegen 's avonds water geeft, dan blijven de planten lang vochtig en kunnen schimmelziekten optreden.
Omdat je op het balkon waarschijnlijk niet voldoende plaats hebt om meerdere planten van één soort neer te zetten, is het aan te raden om zelfbevruchtende rassen te kiezen, zodat je er ook zeker van bent dat er wat te oogsten valt.
Tijd om te oogsten!
Bestuiving
Om ook wat van de fruitbomen te kunnen oogsten, is het belangrijk dat de fruitbloemen bevrucht worden. Zonder bevruchting geen fruit. Veel planten zijn zelfbevruchtend, dus die hebben geen andere planten nodig. De meeste fruitsoorten zijn echter kruisbevruchters. Ze zijn aangewezen op de pollen van een bevruchtende soort zodat fruit kan ontstaan.
Bloemen op dezelfde boom bevruchten elkaar. Je hebt dus niet beslist een tweede boom in de tuin nodig. Maar ze zijn wel gevoelig voor pollen van andere bomen en de oogst wordt beter als je twee exemplaren van dezelfde soort plant. Typische zelfbestuivers zijn: gele pruim, perzik, abrikoos, zure kers, kweepeer.
Juist peren en appels zijn typische kruisbestuiving. Ze zijn aangewezen op het stuifmeel van andere exemplaren. Voor hun bevruchting zijn vooral hommels en bijen bijzonder belangrijk. Ze brengen de pollen van de ene naar de andere bloem. Typische kruisbevruchters zijn appel, peer, zoete kers. Veel fruitsoorten komen zowel voor als zelfbevruchtend en als kruisbevruchtend. Dat zijn bijvoorbeeld de pruim, zure kers, gele pruim en reine-claude.
Fruitbomen en hun soort bestuiving
| Appelbomen | Soort bestuiving |
|---|---|
| Appelboom 'Cox Orange Renette' | Idared |
| Appelboom 'Elstar' | Idared |
| Appelboom 'Globster' | Golden Delicious |
| Appelboom 'Golden Delicious' | Idared |
| Appelboom 'Reine des Reinettes' | Rode Berlepsch |
| Appelboom 'Gravensteiner' | Idared |
| Appelboom 'Idared' | Golden Delicious |
| Appelboom 'James Grieve' | Rode Berlepsch |
| Appelboom 'Jonagold' | Idared |
| Appelboom 'Pinova' | Idared |
| Appelboom 'Reglindis' | Retina |
| Appelboom 'Retina' | Idared |
| Appelboom 'Rewena' | Reglindis |
| Appelboom 'Rode Berlepsch' | Cox Orange Renette |
| Appelboom 'Rode Boskoop' | Idared |
| Appelboom 'Rubinette' | Idared |
| Appelboom 'Saturnus' | Idared |
| Appelboom 'Topaas' | Rubinette |
| Appelboom 'Yellow Transparent' | Cox Orange Renette |
| Zuil appelboom 'Blue Moon' | Red River |
| Zuil appelboom 'Fire Dance' | Red River |
| Zuil appelboom 'Garden Fontain' | Red River |
| Zuil appelboom 'Golden Gate' | Red River |
| Zuil appelboom 'Green Fink' | Red River |
| Zuil appelboom 'Red River' | Red River |
| Zuil appelboom 'Summertime' | Red River |
| Dwerg appelboom 'Croquella' | Rode Berlepsch |
| Perenbomen | Soort bestuiving |
|---|---|
| Perenboom 'Conference' | Williams Christ |
| Perenboom 'Clapp's Favourite' | Bonne Louise d'Avranches |
| Perenboom 'Gellerts boterpeer' | Williams Christ |
| Perenboom 'Bonne Louise d'Avranches' | Conference |
| Perenboom 'Rode Williams Christ' | Gellerts boterpeer |
| Perenboom 'van Tongeren' | Williams Christ |
| Perenboom 'Williams Christ' | Conference |
| Zuil perenboom 'Condo' | Star Krimson |
| Zuil perenboom 'Star Krimson' | Condo |
| Dwerg perenboom 'Garden Pearl' | Zelfbevruchtend |
| Kersenbomen | Soort bestuiving |
|---|---|
| Zure kersenboom 'Morellenfeuer' | Morelkers |
| Zure kersenboom 'Morina' | Morelkers |
| Zure kersenboom 'Saphir' | Morelkers |
| Zure kersenboom 'Morelkers' | Morellenfeuer |
| Zuil kersenboom 'Helene' | Sylvia |
| Zuil kersenboom 'Sylvia' | Helene |
| Zoete kersenboom 'Burlat' | Hedelfinger reus |
| Zoete kersenboom 'Büttners Rote Knorpel' | Hedelfinger reus |
| Zoete kersenboom 'Dönissens Gelbe Knorpel' | Hedelfinger reus |
| Zoete kersenboom 'Große Schwarze Knorpel' | Grote prinses |
| Zoete kersenboom 'Hedelfinger reus' | Burat |
| Zoete kersenboom 'Kassins Frühe Herzkirsche' | Schneiders Späte Knorpel |
| Zoete kersenboom 'Schneiders Späte Knorpel' | Hedelfinger reus |
| Zoete kersenboom 'Grote prinses' | Hedelfinger reus |
| Zoete kersenboom 'Sundust' | Zelfbevruchtend |
| Zure kersenboom 'Maynard' | Zelfbevruchtend |
| Overige fruitbomen | Soort bestuiving |
|---|---|
| Dwerg abrikozenboom 'Aprigold' | Zelfbevruchtend |
| Dwerg nectarineboom 'Rubus' | Zelfbevruchtend |
| Dwerg perzikboom 'Diamond' | Zelfbevruchtend |
| Dwerg pruimenboom 'Goldust' | Zelfbevruchtend |
| Pruimenboom 'Ruth Gerstetter' | Huispruim |
| Pruimenboom 'The Czar' | Zelfbevruchtend |
| Pruimenboom 'Elena' | Huispruim |
| Pruimenboom 'Hanita'' | Huispruim |
| Pruimenboom 'Huispruim' | Zelfbevruchtend |
| Pruimenboom 'Wagenheims Frühe' | Zelfbevruchtend |
| Pruimenboom 'Tipala' | Huispruim |
| Abrikozenboom 'van Nancy' | Zelfbevruchtend |
| Perzikboom 'Rode Ellerstedter' | Zelfbevruchtend |
| Perzikboom 'South Haven' | Zelfbevruchtend |
| Perzikboom 'Amsden' | Zelfbevruchtend |
| Perzikboom 'Saturnus' | Zelfbevruchtend |
| Pruimenboom 'Graf Althans' | Huispruim |
| Pruimenboom 'Koningin Viktoria' | Zelfbevruchtend |
| Zuil pruimenboom 'Aprimira' | Zelfbevruchtend |
| Zuil pruimenboom 'Anja' | Zelfbevruchtend |
Vermeerderen door veredeling - voor de pro's!
Heb je een fruitsoort gevonden die heel lekker is, dan kun je deze boom vermeerderen. De eenvoudigste manier is wel enten. Dit vindt plaats in de winter en in het begin van het voorjaar. Maar wees voorzichtig! Voor het veredelen van bomen is enig instinct en tuinbouwkundige ervaring nodig. Pure beginners kunnen zich beter niet wagen aan dit project. Wil je toch de uitdaging aan gaan? Lees hieronder onze tips.
- 1. Voor een geslaagde veredeling heb je eerst een onderstam nodig. Dat is een zaailing, bijvoorbeeld van een appelboom.
- 2. De zaailing wordt de wortel van de latere fruitboom.
- 3. Voor het enten snijd je van de appelboom die je wilt vermeerderen, een gezonde eenjarige scheut af.
- 4. Daar snij je een stuk uit het midden dat de lengte van een vinger en de dikte van een potlood heeft. Het moet minstens vier knoppen bevatten. Dat is de entrijs waaruit later stam en kroon ontstaan.
- 5. De onderstam, dus de zaailing, kort je vervolgens tot de gewenste lengte af. Als je een hoogstam wilt hebben, is dat onder de kroon.
- 6. Nu volgt de entstap: breng in zowel de onderstam als in de entrijs een drie tot zes centimeter lange schuine gelijkmatige snede aan die zich tegenover een oog moet bevinden.
- 7. De beide snijvlakken moeten zo nauwkeurig mogelijk op elkaar passen.
- 8. Nu worden entrijs en onderstam samengevoegd. Let op! Je mag de snijvlakken niet met je vingers aanraken.
- 9. Zet de veredelingsplek met bast vast en smeer daar vervolgens entwas overheen. Ook de punt van de entrijs wordt met entwas bestreken.
- 10. Nu kun je het nieuwe boompje planten. Het liefst op een beschutte plek. Als hij in het volgende voorjaar groeit, is de veredeling geslaagd.
Wat is een entplek?
De entplek is meestal te herkennen aan een verdikking of een kleine knik op het onderste einde van de stam. Belangrijk: deze entplek moet minstens 10 cm boven de aarde liggen. Enten is belangrijk voor het vermeerderen van de boom.
