Bestanddelen van beton in de juiste mengverhouding
Als je beton wilt mengen, is het goed om eerst te weten wat beton eigenlijk is. Er zijn talloze soorten beton die aan verschillende eisen moeten voldoen. Deze betonsoorten hebben allerlei verschillende bestanddelen en mengverhoudingen. Maar daar hoef jij je geen zorgen om te maken, want wij laten je zien welke beton je nodig hebt voor je projecten en hoe je het mengt.
Een eenvoudige universele beton bestaat namelijk uit slechts 3 ingrediënten: cement, zand en water. Afhankelijk van de eigenschappen en samenstelling van de componenten, heeft de beton verschillende eigenschappen. En met deze drie "ingrediënten" in de juiste mengverhouding kun je al heel veel bereiken.
Cement
Cement is het bindmiddel in beton. Het bestaat uit kalksteen, klei, zand en ijzererts. Deze grondstoffen worden gebrand en gemalen totdat er cement ontstaat. Door extra componenten zoals hoogovenslak of vliegas toe te voegen, veranderen de chemische eigenschappen van het cement.
Wanneer cement met water wordt gemengd, vindt er een chemische reactie plaats en hardt het cement permanent uit. Vaak wordt gesproken van drogen, maar dat is niet correct.
Zand
Zand komt veel in de natuur voor. Deeltjes tot een grootte van twee millimeter worden als zand beschouwd. Wat groter is, wordt als grind aangeduid. Voor de benaming zand is alleen de grootte van belang, niet de minerale samenstelling. Echter, het meeste zand wereldwijd bestaat uit kwarts.
Zand en grind zijn belangrijke basisstoffen voor beton. Daarom zijn ze van groot belang voor de gehele bouwsector.
Water
Het water zorgt voor een verbinding tussen de droge bestanddelen van het beton. In de juiste mengverhouding maakt het cement tot een lijm en houdt het geheel bijeen. Bovendien veroorzaakt het een chemische reactie waardoor het cement uithardt en het beton zijn stabiliteit bereikt.
Naast deze belangrijke eigenschappen bepaalt water ook de consistentie van het beton. Veel water maakt het vloeibaarder zodat het makkelijker te gieten of te storten is, minder water maakt het taaier waardoor het vormstabieler blijft. Als je beton in een bekisting wilt gieten, moet het vloeibaarder zijn dan beton dat je wilt gebruiken voor het stutten van stenen muren. Te vloeibaar mag het echter nooit zijn!
Gebruik niet te veel water
Als je te veel water gebruikt, verslechtert de kwaliteit van het beton. Er kan namelijk maar een beperkte hoeveelheid water chemisch binden met het cement. Het overtollige water verdampt gewoon en daarbij ontstaan er scheuren in het beton.
Beton mengen: zo doe je dat
In welke verhoudingen beton moet worden gemengd, hangt af van het latere gebruik. Voor een funderingsplaat heb je een andere samenstelling van beton nodig dan voor een metselwerk.
Voor de meeste doe-het-zelf-projecten heb je universeel beton nodig. Dit wordt in een verhouding van 1:4 gemengd. Meng dus één deel cement met vier delen zand of grind. Je kunt hiervoor schoppen, troffels of emmers gebruiken als maat. Bij de mengverhouding komt het niet op de gram nauwkeurig aan.
Hoe meer cement je gebruikt, hoe harder het beton uiteindelijk wordt.
Er zijn verschillende manieren om beton te mengen, afhankelijk van de hoeveelheid die je nodig hebt en je spierkracht.
Hoeveel liter beton uit 25 kg:
Met een zak van 25 kg mortel maak je ongeveer 12 liter betonspecie. Na het aanbrengen van de betonspecie is het cruciaal om deze te beschermen tegen vervelende weersomstandigheden zoals regen, wind, vorst, zon en vooral uitdroging. Geen stress! Zorg gewoon voor een goede afdekking en jouw betonproject blijft super sterk!
Voor kleine hoeveelheden:
Als je slechts een hekpaal of een droogmolen in de tuin wilt ingieten, kun je het beton in een bouwemmer mengen. Doe hiervoor cement en zand of grind in de emmer, voeg geleidelijk wat water toe en roer alles door elkaar met een troffel.
Voor middelgrote hoeveelheden:
Als je iets meer nodig hebt dan een volle emmer, maar niet zoveel dat een betonmolen de moeite waard zou zijn, kun je beton ook met een mixer in een mortelkuip mengen. Dit vergt echter wel wat spierkracht.
Doe eerst zand en cement in de kuip, zodat je het water beter kunt doseren. Voeg het water geleidelijk toe totdat het beton de gewenste consistentie heeft. Als je de kuip vooraf lichtjes vochtig maakt met water, is het makkelijker te mengen en blijft het cement niet zo aan de bodem kleven.
Voor grote hoeveelheden
Als je echt veel beton nodig hebt, bijvoorbeeld voor de fundering van een tuinhuisje, kun je je spierkracht besparen door een betonmolen te gebruiken. Die neemt dit deel van het werk voor jou uit handen en levert meestal een beter mengresultaat.
Bij het werken met een betonmolen verander je de volgorde van de "ingrediënten" een beetje. Doe eerst een derde van de benodigde hoeveelheid water in de trommel en voeg dan, terwijl de molen draait, afwisselend een paar scheppen zand en een schep cement toe. Voeg tenslotte de rest van het water toe. Als het beton na een paar minuten in de molen een glanzend oppervlak heeft, kun je het verwerken.
Verwerk het beton direct na het mengen, want het hardt snel uit. Niet meer benodigde materialen en gereedschappen die in contact zijn gekomen met het beton, moet je meteen grondig afspoelen. Dit geldt ook voor emmers, betonmolens, scheppen en dergelijke.
Bij echt grote hoeveelheden is het de moeite waard te overwegen om het kant-en-klare beton te laten leveren. Dat gaat veel sneller en bespaart je een hoop kracht.
Wat is mager beton en waar wordt het toegepast?
Mager beton is goed geschikt als vulmateriaal, bijvoorbeeld om palen te bevestigen of muren in de tuin te ondersteunen. Ook leidingen kunnen goed in mager beton worden gelegd. Echter, het is niet bedoeld om dragende delen van gebouwen of iets dergelijks te ondersteunen.
Mager beton is drukvast maar niet statisch belastbaar.
Hier zijn enkele nuttige toepassingen voor magerbeton:
- Om leidingen in de tuin te leggen.
- Voor het bestraten van terrassen of opritten.
- Voor palen van hekken, palissaden.
- Voor kinderspeeltoestellen.
- Voor het plaatsen van stoepranden.
Hoe meng je magerbeton?
Magerbeton bestaat, net als universeel beton, uit de gebruikelijke componenten, maar in een andere mengverhouding.
Gebruik één deel cement op acht delen grind met een korrelgrootte van nul tot acht millimeter. Voor magerbeton heb je dus minder cement nodig dan voor universeel beton.
Als je magerbeton buiten, bijvoorbeeld in de tuin, wilt gebruiken, neem dan wat grover grind voor betere drainage. Daarnaast moet magerbeton met weinig water worden aangemaakt, zodat het een aardvochtige tot leemachtige consistentie heeft.
Beton laten drogen
Als we precies willen zijn, droogt beton niet simpelweg. Door een chemische reactie, veroorzaakt door de combinatie van water en cement, hardt het uit. Maar in de volksmond wordt vaak het woord "drogen" gebruikt.
In principe hoef je niet veel te doen, behalve het beton de tijd geven om uit te harden. Let er echter op dat het niet wordt blootgesteld aan directe hitte. Als het verse beton meerdere dagen onafgebroken in de zon ligt, dek het dan af met folie en besproei het om de dag met wat water. Te snel uitharden kan immers scheuren veroorzaken.
Als je met een bekisting hebt gewerkt, laat deze dan ongeveer twee weken staan voordat je hem verwijdert.
Verwerk beton bij voorkeur alleen wanneer het warmer is dan tien graden Celsius. Na een paar dagen is het dan begaanbaar. Zijn minimale druksterkte bereikt het na ongeveer 30 dagen.
Begrippenlijst
Termen | Toepassing |
---|---|
Grof toeslagmateriaal/grind | Grind met een korrelgrootte van meer dan 2 mm vormt het hoofdbestanddeel van beton. Afmetingen tot 32 mm zijn in de doe-het-zelf-sector gebruikelijk. Fijn beton bevat toeslagmateriaal tot 16 mm korrelgrootte. |
Bekistingsmateriaal | Bekisting is een vorm of mal dat het beton tijdens het storten op zijn plek houdt. Speciale bekistingspanelen en baddingen zijn hiervoor het meest geschikt. Maar ook reeds aanwezige planken kunnen als bekisting worden gebruikt. Belangrijk is wel dat de planken intact zijn en geen vervorming brengen aan de betonmassa. |
Wapening | Wapening is nodig om het beton extra sterk te maken. Een fundering bestaat bijvoorbeeld vaak uit wapeningsstaal dat ook wel betonstaal of monierstaal wordt genoemd. Afhankelijk van de toepassing zijn verschillende uitvoeringen verkrijgbaar. |
Cement | Je hebt grijs Portlandcement (PC) en wit cement. Dit wordt gebruikt voor decoratief wit beton of mortel. Hoogovencement wordt gebruikt voor beton dat zeewater of sulfaat bevattende bodem moet kunnen weerstaan. Gebruik geen metselcement, dat bevat toevoegingen als stollingsvertragers en weekmakers. |
Zand | Zand noemt men steenmateriaal dat door een 2 mm zeef valt. Je hebt scherp zand, dat groter is dan metselzand en wordt gebruikt voor het storten van beton en het fijnere kwartszand, waarmee je wit beton of mortel vervaardigt. Zand moet droog worden opgeslagen, bij voorkeur goed afgedekt buiten. |
Betonklassen volgens DIN
Beton moet enorme krachten kunnen weerstaan. Maar niet elk type beton is geschikt voor alle vereisten. Daarom wordt beton ingedeeld in sterkteklassen.
Voor de indeling ondergaat beton twee testprocedures. Hiervoor gebruikt men een betonnen kubus met een zijlengte van 15 cm en een betonnen cilinder van 30 cm lang met een diameter van 15 cm.
Deze twee betonobjecten moeten 28 dagen oud zijn en worden dan aan verschillende drukbelastingen onderworpen. Uit deze tests ontstaan dan de enigszins cryptische cijfercombinaties zoals C25/30. De "C" staat voor het Engelse woord "Concrete" beton.
De getallen geven aan welke druk in Newton per vierkante millimeter de cilinder en de kubus hebben weerstaan.
Hoe hoger deze getallen, hoe sterker het beton. Het bereik varieert van C8/10 tot C100/115.
Tip
Laat je bouwplan te allen tijde bij de gemeente controleren, omdat er rekening moet worden gehouden met bouwvoorschriften en bestemmingsplannen.